Afazja po udarze. Jak odzyskać zdolność mowy?

Afazja to stan, w którym występują zaburzenia funkcji mowy, które wcześniej działały prawidłowo. Najczęściej pojawia się w wyniku udaru mózgu. Chory może mieć problem ze zrozumieniem komunikatów, które kierowane są w jego stronę. Równie często pojawia się niemożność wypowiedzenia myśli i tworzenia słów. Jak odzyskać zdolność mowy po udarze? Zapytaliśmy specjalistów.

Czym jest afazja?

Szacuje się, że afazja dotyka ok. 70-80% pacjentów, którzy przeszli udar mózgu. Afazja to zaburzenia mowy, obejmujące rozumienie słów, pisma, a także możliwość wypowiadania myśli. Chory słucha ojczystego języka i wydaje mu się, że jest to język całkowicie niezrozumiały. Nie potrafi przeczytać ze zrozumieniem tekstu, a także ma problem z wypowiedzeniem słów. Wydaje mu się, że mówi prawidłowo, jednak dla słuchaczy jego mowa może być zupełnie niezrozumiała. W cięższych przypadkach chory nie potrafi porozumiewać się nawet za pomocą gestów, a także ma problem z wydobyciem dźwięków.

W sytuacji, kiedy pacjent nie jest w stanie się wypowiedzieć, mówimy o afazji ruchowej. Kiedy nie rozumie, co mówią do niego inni – afazji czuciowej. Najczęściej u osób po udarze mózgu występuje afazja ruchowo-czuciowa – czyli chory nie potrafi się wypowiedzieć oraz nie rozumie, co mówią do niego inni. Warto jednak wspomnieć, że są to opisy ogólne – i u każdego pacjenta stopień upośledzenia mowy może przejawiać się w odmienny sposób.

Rehabilitacja po udarze mózgu

Z tego względu rehabilitacja oraz przywracanie zdolności mowy może wyglądać inaczej u każdego pacjenta. Istotne jest jednak, aby każdorazowo była dostosowana do jego możliwości oraz specjalnie dla niego przygotowana.

Praca ze specjalistami powinna zacząć się najszybciej, jak to możliwe – mówi specjalista z centrum rehabilitacji Neuro-Care Clinic w Siemianowicach Śląskich. – Powrót do w miarę normalnego funkcjonowania jest możliwy dzięki połączeniu rehabilitacji ruchowej wraz z rehabilitacją funkcji poznawczych. To bardzo ważne przy afazji – ponieważ ośrodki odpowiedzialne za ruch ręki i mowę znajdują się w mózgu obok siebie. Nie znaczy to, że rehabilitacją ruchową można zastąpić pracę z neurologopedą. Jednak ćwiczenia mowy wspomagają przywrócenie prawidłowej pracy ręki, a ćwiczenia ręki pomagają w odzyskaniu mowy – dodaje.

Dlatego leczenie afazji powinno zostać uwzględnione w całościowym programie rehabilitacyjnym.

Odzyskiwanie zdolności mowy

Leczenie afazji jest długotrwałe i nie zawsze przynosi spodziewane rezultaty. Wiele zależy od stopnia uszkodzenia mózgu, stanu i wieku pacjenta, chorób towarzyszących, a także jego zaangażowania. Niezwykle istotne jest również wsparcie psychologiczne – zarówno terapeuty, jak i najbliższych chorego. Utrata zdolności mowy jest doświadczeniem traumatycznym, dlatego poczucie bezpieczeństwa jest niezwykle istotne dla prawidłowego przebiegu procesu terapeutycznego.

Rehabilitacja po udarze powinna rozpocząć się jak najszybciej – najlepiej już podczas pobytu w szpitalu. Ćwiczenia powinny obejmować zachowane umiejętności. Niewskazane są ćwiczenia przy lustrze lub wykorzystywanie do pomocy książek dla dzieci. Może to spowodować zniechęcenie chorego do dalszej terapii. Wskazane jest natomiast zachęcanie do spontanicznych wypowiedzi lub wywoływanie mowy zautomatyzowanej (na przykład liczenie do dziesięciu). Powtarzanie jest kluczem do sukcesu – podobnie jak nauka rozumienia prostych komunikatów wzmacnianych gestami.

Afazja mija nawet w 60% przypadków, a długotrwałe ćwiczenia mogą pomóc w osiąganiu kolejnych stopni i coraz lepszego rozumienia oraz artykułowania mowy. Ważne jest jednak, aby jak najwcześniej rozpocząć dopasowaną indywidualnie terapię pod opieką doświadczonego zespołu obejmującego fizjoterapeutę, neurologopedę i psychologa.